ป่านศรนารายณ์ (sisal)
ป่านศรนารายณ์ เป็นพืชเส้นใยที่อยู่ในตระกูลเดียวกับต้นศรนารายณ์ ไม้พุ่มชนิดหนึ่งในทวีปแอฟริกา แต่ป่านศรนารายณ์เจริญเติบโตในเขตร้อนชื้นทั่วโลก โดยเฉพาะในทวีปอเมริกากลาง แอฟริกาตะวันออก และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ใบของป่านศรนารายณ์มีความยาวประมาณ 1-2 เมตร และกว้างประมาณ 10-15 เซนติเมตร มีสีเขียวเข้มและมีหนามแหลมตามขอบใบ ใยป่านศรนารายณ์ที่ได้จากใบของพืชชนิดนี้มีความแข็งแรงและทนทานสูง จึงนิยมนำมาใช้ในอุตสาหกรรมสิ่งทอ เช่น การผลิตเชือก ป่าน ศาลายา และเสื่อน้ำมัน
ประโยชน์ของป่านศรนารายณ์
นอกจากการใช้ในอุตสาหกรรมสิ่งทอแล้ว ป่านศรนารายณ์ยังมีประโยชน์อื่นๆ อีกมากมาย ได้แก่
- เป็นอาหารสัตว์: ใบของป่านศรนารายณ์สามารถใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ทั้งสัตว์เคี้ยวเอื้องและสัตว์ปีก โดยใบป่านศรนารายณ์มีโปรตีนสูงและย่อยง่าย จึงสามารถช่วยเพิ่มน้ำหนักและคุณภาพเนื้อสัตว์ได้
- เป็นปุ๋ยอินทรีย์: ใบของป่านศรนารายณ์สามารถนำไปหมักเพื่อทำเป็นปุ๋ยอินทรีย์ได้ ซึ่งปุ๋ยอินทรีย์จากใบป่านศรนารายณ์นั้นอุดมไปด้วยธาตุอาหารที่จำเป็นต่อพืช เช่น ไนโตรเจน ฟอสฟอรัส และโพแทสเซียม
- เป็นเชื้อเพลิง: ใบของป่านศรนารายณ์สามารถนำไปเผาเพื่อใช้เป็นเชื้อเพลิงได้ โดยเชื้อเพลิงจากใบป่านศรนารายณ์นั้นมีค่าความร้อนสูงและติดไฟง่าย
- เป็นวัสดุกันกระแทก: ใยป่านศรนารายณ์สามารถนำไปใช้เป็นวัสดุกันกระแทกได้ โดยใยป่านศรนารายณ์นั้นมีความเหนียวและยืดหยุ่นสูง จึงสามารถช่วยป้องกันความเสียหายให้กับสินค้าที่บรรจุภายในได้
- เป็นวัสดุกรองน้ำ: ใยป่านศรนารายณ์สามารถนำไปใช้เป็นวัสดุกรองน้ำได้ เนื่องจากใยป่านศรนารายณ์นั้นมีขนาดเล็กและมีพื้นที่ผิวมาก จึงสามารถช่วยกรองสิ่งสกปรกและสารพิษออกจากน้ำได้
การปลูกป่านศรนารายณ์
ป่านศรนารายณ์เป็นพืชที่ปลูกง่ายและดูแลง่าย โดยสามารถปลูกได้ในดินทุกประเภท แต่ดินที่เหมาะสมที่สุดสำหรับการปลูกป่านศรนารายณ์คือดินร่วนซุยที่มีความเป็นกรดเล็กน้อยถึงปานกลาง ในการปลูกป่านศรนารายณ์นั้น ให้เริ่มจากการเตรียมแปลงปลูกโดยไถดินให้ลึกประมาณ 20-30 เซนติเมตร จากนั้นให้ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักลงไปในดินเพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ เมื่อเตรียมแปลงปลูกเสร็จแล้ว ให้ขุดหลุมปลูกด้วยระยะห่างระหว่างหลุมประมาณ 1-2 เมตร แล้วนำต้นกล้าป่านศรนารายณ์ลงปลูกในหลุมปลูก โดยให้ปลายรากของต้นกล้าอยู่ต่ำกว่าระดับดินเล็กน้อย กลบดินแล้วรดน้ำให้ชุ่ม
ป่านศรนารายณ์เป็นพืชที่ไม่ต้องการน้ำมากนัก แต่ก็ควรให้น้ำอย่างสม่ำเสมอโดยเฉพาะในช่วงฤดูร้อน ในช่วงแรกของการปลูกควรให้น้ำวันละ 1-2 ครั้ง เมื่อป่านศรนารายณ์เจริญเติบโตเต็มที่แล้วก็สามารถให้น้ำเพียงสัปดาห์ละ 1-2 ครั้งได้ ป่านศรนารายณ์เป็นพืชที่ค่อนข้างทนโรคและแมลงศัตรูพืช แต่ก็ควรหมั่นตรวจสอบและกำจัดโรคและแมลงศัตรูพืชอย่างสม่ำเสมอ
ป่านศรนารายณ์สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้เมื่ออายุประมาณ 3-4 ปี โดยการตัดใบป่านศรนารายณ์ที่แก่จัดแล้วมาตากแห้ง จากนั้นจึงนำใบป่านศรนารายณ์ที่ตากแห้งแล้วไปแช่น้ำประมาณ 1-2 วัน เพื่อให้ใยป่านศรนารายณ์หลุดออกมาจากใบ เมื่อใยป่านศรนารายณ์หลุดออกมาจากใบแล้วก็สามารถนำไปตากแห้งและนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ได้
