ประยงค์ สรรพคุณ และการปลูกประยงค์

ประยงค์

ประยงค์ หรือ พญายงค์ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Derris elliptica) เป็นไม้เถาเนื้อแข็งอายุหลายปี ลำต้นเป็นเถาเลื้อยยาวได้ถึง 10 เมตร ลำต้นกลม ท่อนเล็กมีขนละเอียด กิ่งย่อยเป็นสี่เหลี่ยม เมื่อลำต้นแก่จะกลายเป็นสีเทาเปลือกลำต้นเป็นสีเทาแตกเป็นร่องตามยาว ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก จำนวนใบย่อย 5-7 คู่ ออกดอกแบบเป็นช่อจากซอกใบหรือปลายยอด มีดอกย่อยจำนวนมาก กลีบดอกมีสีขาว กลีบปากมีสีชมพูอมม่วง ผลเป็นฝักแบนสีน้ำตาล ท้องแบนและมีสันที่ค่อนข้างแหลมทั้งสองด้าน เมล็ดสีน้ำตาลอ่อน แป้นแบน มีแถบสีน้ำตาลเข้มบริเวณกลางเมล็ด

สรรพคุณของประยงค์

1. ใบใช้ตำพอกแก้ปวดบวม
2. รากใช้ตำพอกแก้ริดสีดวงทวาร
3. ทั้งต้นใช้ต้มดื่มเป็นยาแก้ไข้ แก้ปวด แก้ท้องเสีย แก้บิด และขับพยาธิ
4. ทั้งต้นใช้ต้มอาบหรือทาตัวเป็นยาแก้กลากเกลื้อนและผดผื่นคัน
5. เมล็ดใช้ตำผสมน้ำมันมะพร้าวทาแก้โรคผิวหนัง

การปลูกประยงค์

1. เลือกพื้นที่ปลูกที่เป็นดินร่วนซุย หรือดินปนทราย มีการระบายน้ำและอากาศดี
2. ขุดหลุมปลูกขนาด 30x30x30 เซนติเมตร
3. รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก
4. นำต้นกล้าประยงค์ลงปลูก กลบดินให้แน่น รดน้ำให้ชุ่ม
5. ให้ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักทุกๆ 3 เดือน
6. รดน้ำเป็นประจำ พรวนดินให้โคนต้นเป็นประจำ เพื่อกำจัดวัชพืชและให้อากาศถ่ายเท
7. ตัดแต่งกิ่งที่ไม่สมบูรณ์หรือใบที่เป็นโรคออกเป็นประจำ
8. เก็บเกี่ยวผลเมื่อผลแก่จัด โดยสังเกตจากผลมีสีน้ำตาลและเมล็ดข้างในแข็ง
9. ตากเมล็ดในที่ร่มจนแห้ง นำไปเก็บรักษาในที่แห้งและเย็น