ผักหวานบ้าน (star Gooseberry)
ผักหวานบ้าน เป็นพืชพื้นเมืองของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยสามารถพบได้ตามป่าดิบชื้นหรือป่าเบญจพรรณทั่วไป เนื่องจากเป็นไม้ร่มเงาที่มีอายุยืนหลายปี ในประเทศไทยพบปลูกกันอย่างแพร่หลายในแถบภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ผักหวานบ้านมีลักษณะทางพฤกษศาสตร์ดังนี้
- ลำต้น เป็นไม้ต้นขนาดเล็กถึงกลาง สูงได้ประมาณ 5-10 เมตร ลำต้นมีสีน้ำตาลอมเทา เปลือกลำต้นขรุขระ แตกกิ่งก้านสาขาจำนวนมาก โดยกิ่งอ่อนมีสีเขียวและมีขนปกคลุมเบาบาง
- ใบ เป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ ออกเรียงสลับกันบริเวณปลายกิ่ง แต่ละใบประกอบด้วยใบย่อย 5-7 ใบ รูปรีแกมรูปขอบขนาน ขอบใบหยักมน ปลายใบแหลม โคนใบมน แผ่นใบมีสีเขียวเข้มเป็นมัน เส้นใบขนานออกจากเส้นกลางใบ
- ดอก ออกเป็นช่อกระจุกแน่นบริเวณซอกใบ โดยมีดอกย่อยจำนวนมาก กลีบดอกมีสีขาวและมีกลิ่นหอมอ่อนๆ
- ผล เป็นผลสดแบบผลรวม มีลักษณะกลมรีถึงเกือบกลม สีเขียวหรือขาว ส่วนด้านในมีเมล็ดเล็กๆ จำนวนมาก
สรรพคุณของผักหวานบ้าน
- ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงเลือด บำรุงหัวใจ ช่วยลดความดันโลหิต และบำรุงสายตา
- ช่วยแก้อาการเบื่ออาหาร แก้โรคโลหิตจาง บำรุงโลหิต และช่วยแก้ลมพิษ
- ใบสดมีสรรพคุณช่วยขับปัสสาวะ แก้อาการปัสสาวะขัด แก้อักเสบในระบบทางเดินปัสสาวะ และช่วยละลายนิ่วที่ไต
- ช่วยรักษาอาการช้ำใน และช่วยบำบัดภาวะเลือดออกในกระเพาะอาหารและลำไส้
- ช่วยรักษาอาการท้องร่วง บิด ปวดท้อง และช่วยบำรุงร่างกายหลังจากเจ็บป่วย
- ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยที่เป็นโรคเบาหวาน
- ช่วยลดไขมันในเลือด ลดความดันโลหิต ซึ่งมีส่วนช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
การปลูกผักหวานบ้าน
- การเตรียมดิน ควรเลือกพื้นที่ที่เป็นดินร่วนซุย มีความอุดมสมบูรณ์ดี ระบายน้ำได้ดี และมีค่า pH ประมาณ 5.5-6.5
- การเตรียมพันธุ์ ควรเลือกใช้ต้นพันธุ์ผักหวานบ้านที่ได้จากต้นแม่พันธุ์ที่มีคุณภาพดี เพื่อให้ได้ต้นกล้าที่มีความแข็งแรงและเจริญเติบโตได้ดี โดยสามารถเพาะเมล็ดหรือปักชำกิ่งก็ได้
- การปลูก หากปลูกโดยการเพาะเมล็ด ควรแช่เมล็ดในน้ำอุ่นประมาณ 1 คืนก่อนปลูก จากนั้นนำไปหว่านลงในแปลงปลูก โดยให้เมล็ดมีความลึกประมาณ 1-2 เซนติเมตร หากปลูกโดยการปักชำกิ่ง ควรเลือกกิ่งที่สมบูรณ์แข็งแรง นำมาปักลงในแปลงปลูก โดยให้กิ่งมีความลึกประมาณ 2-3 เซนติเมตร
- การดูแลรักษา ควรรดน้ำอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในช่วงฤดูแล้ง ควรใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดิน ควรพรวนดินบ่อยๆ เพื่อกำจัดวัชพืชและทำให้ดินโปร่ง รากสามารถแผ่ขยายได้ดี
- การเก็บเกี่ยว ผักหวานบ้านสามารถเก็บเกี่ยวได้เมื่อมีอายุประมาณ 1 ปี โดยสามารถเก็บเกี่ยวได้ทั้งใบและยอดอ่อน โดยการเด็ดใบหรือตัดยอดอ่อนจากต้น โดยควรเก็บเกี่ยวในช่วงเช้าหรือเย็นเพราะเป็นช่วงที่ใบและยอดอ่อนมีความสดและกรอบที่สุด
