ป่านศรนารายณ์ (sisal)
ป่านศรนารายณ์ เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยว มีลำต้นใต้ดิน มักเป็นไหลขนาดใหญ่ ได้ชื่อว่า ป่านศรนารายณ์ เพราะใบมีลักษณะยาว เรียว แข็ง คม คล้ายศรชื่อ นารายณ์ สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง
ลำต้นอยู่ใต้ดินเป็นไหลขนาดใหญ่ สามารถแตกกิ่งได้มาก ลักษณะลำต้นแท้เป็นเหง้าที่อยู่ในดิน จะเป็นที่สะสมอาหาร และแตกรากเป็นจำนวนมากจากด้านล่างของเหง้า ก่อให้เกิดลำลูกกล้วยมากเป็นกอใหญ่ มีอายุยืนยาว ได้มากว่า 10 ปี
ลำต้นเป็นไหลสั้น พบอยู่ใต้ดิน ผลัดใบตามฤดูกาล
ใบ แบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ
- ใบแก่ รูปร่างยาว จงอยแหลม มีสีเขียวแต่เมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง หรือมีจุดสีดำประทั่วไปบริเวณใบ ลักษณะใบยาว แข็ง เหนียว แต่มีส่วนโค้งเล็กน้อยตามความยาวของใบ กว้างประมาณ 10-12 เซนติเมตร ยาวประมาณ 90-180 เซนติเมตร ทั้งด้านล่างและด้านบนมีสีขาวจางๆใบจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองและร่วงหล่นในตอนที่ต้นผลิดอก
- ใบอ่อน เป็นใบขนาดเล็กที่ยังไม่เจริญเต็มที่ มักอยู่บริเวณกลางกอ ห่อหุ้มกันเป็นกลุ่ม ลักษณะใบอ่อนจะเป็นสีเขียวอ่อนมีน้ำมาก ในใบมีเส้นใยอยู่มากกว่าใบแก่
ประโยชน์ของป่านศรนารายณ์
- เป็นวัสดุเกษตรที่สำคัญ มีบทบาทนำในอุตสาหกรรมหลายประเภท เช่น เป็นวัตถุดิบทำเชือกในอุตสาหกรรมการประมง การเดินเรือ เป็นวัสดุเกษตรสำคัญที่นำมาทำเส้นใยได้จากใบป่านศรนารายณ์ สำหรับทำเชือกอวน จักรสาน ทำของใช้ในชีวิตประจำวันของเกษตรกรภายในท้องถิ่น และเป็นสินค้าส่งออกหรือใช้เป็นวัสดุป้องกันการกัดเซาะ
- ปลูกเป็นแนวรั้ว เพื่อกันคน หรือสัตว์อื่นเข้ามาทำลายหรือขโมยสิ่งของ หรือวัสดุ เกษตรในสวนนาไร่ ฯลฯ
- ลำต้นหรือเส้นใยของป่านศรนารายณ์สามารถนำมาใช้ผลิตเป็นกระดาษได้ ป่านศรนารายณ์พันธุ์สีขาวใช้ปลูกเพื่อความสวยงามได้อีกด้วย
การปลูกป่านศรนารายณ์
การขยายพันธุ์
ป่านศรนารายณ์ขยายพันธุ์ด้วยหัวหรือเหง้า
การเตรียมดินปลูก
ดินที่ปลูกป่านศรนารายณ์ต้องเป็นดินร่วนที่ไม่แฉะน้ำ ได้รับแสงแดดส่องถึงตลอดวัน
ฤดูกาลปลูก
สามารถปลูกได้ตลอดปีทั้งฤดูฝนและฤดูหนาว เนื่องจากเป็นพืชที่ทนแล้งได้ดี
การเตรียมพันธุ์
ใช้หัวไหลมาปลูก แต่ละไหลมีหัวไหลเล็กๆ รวมกันอยู่หลายหัว โดยเหลือปลายใบประมาณ 5-10 เซนติเมตร
ขุดหลุมปลูกกว้าง 30-40 เซนติเมตร ลึก 30-40 เซนติเมตร รองก้นหลุมด้วยปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมัก
การปลูก
นำหัวไหลป่านศรนารายณ์ลงปลูกในหลุมที่เตรียมไว้ เอาด้านที่เป็นแผลลงด้านล่าง หันจงอยของไหลไปในทางเดียวกัน และให้หัวไหลจมดินประมาณครึ่งหนึ่ง แล้วกลบดินและรดน้ำให้ชุ่ม
การดูแลรักษา
ป่านศรนารายณ์เป็นพืชที่ทนแล้งได้ดี ไม่ค่อยมีโรคหรือแมลงมารบกวน แต่ก็ควรหมั่นดูแลโดย
- การให้น้ำ ต้นป่านศรนารายณ์ไม่ต้องการน้ำมาก
- การให้ปุ๋ย ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักรอบต้นป่านศรนารายณ์
- การกำจัดวัชพืช ควรหมั่นกำจัดวัชพืชบริเวณโคนต้น เพื่อไม่ให้แย่งอาหารและพื้นที่ในการเจริญเติบโตของต้นป่านศรนารายณ์
สามารถเก็บเกี่ยวใบป่านศรนารายณ์ได้ตั้งแต่ใบเริ่มมีอายุได้ประมาณ 3-5 เดือน โดยตัดใบแก่ที่มีขนาดประมาณ 90-120 เซนติเมตร นำไปทำความสะอาดและจัดจำหน่ายได้เมื่อใบร่วงจากต้น
